Dit is een van de uitkomsten – ‘het meest urgente probleem’ – uit een onderzoek van NHL Stenden naar online gedrag, digitale incidenten en mediawijsheid onder 1432 jongeren uit het voorgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs in Leeuwarden. Hiervan geeft 6,4 procent aan zich weleens op het criminele pad te begeven. Dit zijn meer jongens (9,4 procent) dan meisjes (4,1 procent).

Het is een zorgwekkende bevinding, stellen de lectoren Joyce Kerstens en Deike Schulz die het onderzoek uitvoerden. ,,Het betekent dat in elke klas gemiddeld genomen wel een klein crimineeltje zit’’, stelt Kerstens. ,,Ze worden vaak via een berichtje op sociale media benaderd of ze snel geld willen verdienen. Kleine criminele klusjes als wiet toppen lijken voor sommige jongeren aantrekkelijker en laagdrempeliger dan vakken vullen in de supermarkt.’’

Gevraagd naar de aard van de klussen hebben 39 van de ondervraagde jongeren verklapt wat ze precies deden. Het merendeel van de antwoorden heeft betrekking op drugshandel: het kweken van wiet, drugs rondbrengen en/of verkopen. Ook genoemd is het doorverkopen van spullen: ‘ik had nog keta en dat verkoop ik dan’, ‘sigaretten verkopen aan minderjarigen’ of ‘m’n eigen ritalin doorverkocht’.

Het percentage van 6,4 procent betreft ‘zelf gerapporteerd daderschap’, jongeren die zelf informatie geven over hun deelname aan criminele activiteiten. Volgens Kerstens zorgt dit meestal voor onderrapportage. ,,Het zijn er feitelijk nog meer. Niet iedereen zal crimineel gedrag zelf melden, ook al is het anoniem.’’

Om een accurater beeld te krijgen is de scholieren en studenten gevraagd of ze weten of medeleerlingen weleens criminele klussen doen: een kwart geeft hier een bevestigend antwoord op.

Binnenkort bespreken Kerstens en Schulz de resultaten van hun onderzoek bij het RIEC (Regionale Informatieen Expertise Centra), dat overheden en instellingen bijstaat om ondermijning te stoppen. ,,Wij moeten voorkomen dat kleine jongens grote criminelen worden.’’ In het rapport adviseren ze om de expertise over online criminaliteit op scholen te vergroten. Bij docenten én bij hun leerlingen. De gemeente Leeuwarden, opdrachtgever van het onderzoek, meldt de uitkomsten nader te gaan bestuderen. Het rapport wordt gebruikt om nieuw beleid te ontwikkelen.