Gebrek aan vertrouwen in de samenleving? Niet in Friesland. In deze provincie hebben verreweg de meeste inwoners vertrouwen in de medemens. En ja, er hangt nog weleens een touwtje uit de brievenbus.
Om met de deur in huis te vallen: 86 procent van de Friezen heeft vertrouwen - de meesten zelfs veel vertrouwen - in de naaste buren. Veel mensen, ruim vier op de vijf, laten rustig de sleutel van hun huis achter bij de buurtjes. Veel buren helpen elkaar en houden een oogje in het zeil in de straat. Dit zijn de meest genoemde redenen voor het royale vertrouwen.
Friezen hebben niet alleen vertrouwen in hun naaste ‘buorlju’, maar ook in andere mensen. De vraag ‘Denkt u, in het algemeen, dat de meeste mensen te vertrouwen zijn, of dat je niet voorzichtig genoeg kunt zijn in de omgang met mensen?’, wordt door 76 procent positief beantwoord. Mannen hebben net iets meer fiducie (5 procentpunt) in anderen dan vrouwen.
Jan Terlouw
Het zijn enkele resultaten van een onderzoek dat de Leeuwarder Courant de afgelopen weken liet uitvoeren naar het vertrouwen in de samenleving. Er komt een beeld uit naar voren dat het bepaald niet slecht gesteld is met het vertrouwen in mensen onderling. Maar richting bedrijven en instellingen is het al wat minder. En geloof in politiek Den Haag is er bijna niet.
In 2016 gebruikte schrijver en politicus Jan Terlouw (93) het ‘ touwtje uit de brievenbus ’ in DWDD als een verwijzing naar het wederzijdse vertrouwen onder de mensen in zijn jeugd. Het touwtje, waarmee de voordeur van buiten geopend kan worden, leek niet meer van deze tijd. Maar toch, 15 procent van de Friezen durft in 2024 nog steeds een touwtje uit de brievenbus te hangen.
Makkelijk met de achterdeur
Verrassend misschien: meer vrouwen dan mannen durven, als ze thuis zijn, de voordeur van buitenaf te laten openen. De leeftijd maakt ook uit: mensen onder de zestig vinden het mínder eng dan de generatie van Terlouw. Het verschil tussen stad en platteland is aanwezig, hoewel kleiner dan wellicht gedacht: 18 procent in niet-stedelijk gebied durft het, in sterk stedelijk gebied 10 procent.
Met de achterdeur zijn inwoners van deze provincie nog veel makkelijker. Als ze van huis gaan, doet 38 procent de achterdeur weleens niet op slot. Vooral vijftigers maken zich niet zoveel zorgen over insluipers: bijna de helft laat soms een open huis achter. In plattelandsgemeenten doet bijna de helft van de Friezen het, in een gemeente als Leeuwarden ongeveer een derde.
Onbeschermd
Een kwart van de Friezen zet niet altijd zijn of haar fiets op slot in de eigen woonplaats. Het verschil tussen stad en platteland tekent zich hierbij wel nadrukkelijker af: in niet-stedelijke gemeenten laat 36 procent de fiets weleens onbeschermd staan, in de gemeente Leeuwarden (volgens het CBS ‘sterk stedelijk’) stokt het cijfer op 13 procent. En ouderen doen het minder vaak dan jongeren.
Behalve in de buren, hebben Friezen ook (veel) vertrouwen in hun directe collega’s (87 procent), de meester of juf van hun kinderen (78 procent) en de huisarts (87 procent). Vrouwen hebben net iets meer fiducie in hun collega’s dan mannen. Lageropgeleiden hebben een stuk minder vaak vertrouwen (68 procent) in de mensen met wie ze werken, dan hoger opgeleiden (93 procent).
'Neutraal'
De politie krijgt het vertrouwen van bijna driekwart van de Friezen, terwijl de regionale media het moeten doen met het krediet van 58 procent van de inwoners. Dat betekent niet per se dat 42 procent de regionale media wantrouwt, want 30 procent heeft de keuze ‘neutraal’ aangevinkt (en 2 procent weet het niet). Van de Friezen heeft een tiende weinig tot geen vertrouwen in de regionale media.
Wat in de resultaten opvalt, is hoe vaak er ‘neutraal’ aangevinkt is, vooral bij vragen over de regionale media en verschillende overheden. Volgens onderzoeker Robert Oosterbaan van Enigma Research, die het onderzoek voor de Leeuwarder Courant uitvoerde, moet dit gezien worden als een keuze waarin niet duidelijk stelling genomen wordt.
Eigen politieke bril
Ook in een onderzoek naar vertrouwen, iets waarvan je zou kunnen denken: je hebt het, of je hebt het niet, hoort deze optie erbij, aldus Oosterbaan. „Als je iets onderzoekt, moet je de deelnemers niet in een hokje willen duwen.” Het valt hem op dat er vaker voor ‘neutraal’ gekozen wordt bij onderwerpen die ‘verder van huis’ liggen. „Ik denk dat mensen dat lastiger in te schatten vinden.”
Friezen die (veel) fiducie hebben in de regionale media, zijn vaak van mening dat de journalisten goed weten wat er speelt in de regio. Mensen die geen of weinig vertrouwen voelen, vinden vooral dat de regionale media het nieuws te veel door hun eigen politieke bril bekijken (83 procent). Ook wordt er te weinig diepgravend journalistiek onderzoek gedaan, volgens 71 procent van hen.
Helft van de Friezen
Het beeld in het onderzoek wordt somberder wanneer Friezen gevraagd wordt naar hun vertrouwen in overheden en de NAVO. De NAVO kan op het meeste vertrouwen rekenen: 52 procent. De eigen gemeente wordt door precies de helft van de Friezen gerust vertrouwd. De provincie heeft nog het krediet van vier op de tien en de Europese Unie krijgt het vertrouwen van ruim een derde.
Let wel, dit betekent niet dat de rest van de Friezen deze overheden sowieso wantrouwt, want de groep ‘neutraal’ schommelt steeds rond de 30 procent.
'Bende racisten/linkse ambtenaren'
Het absolute dieptepunt qua vertrouwen is voor politiek Den Haag . Slechts 13 procent van de Friezen geeft aan vertrouwen te hebben in het landsbestuur. En maar liefst 58 procent heeft weinig tot geen vertrouwen in politiek Den Haag. ‘Neutraal’ kiest 28 procent. Politieke belangen wegen er soms zwaarder dan het algemeen belang, volgens 81 procent van de critici. Driekwart van hen vindt politiek Den Haag te wispelturig.
Het wantrouwen zit zowel bij linkse als rechtse Friezen, hoewel de meeste opmerkingen uit de linkerhoek komen. ‘Huidige regering met PVV is uit op het creëren van chaos’, volgens een deelnemer. ‘Een bende racisten van de PVV en marionetten van de agrarische industrie’, oordeelt nog iemand. ‘Linkse ambtenaren die tegenwerken’, schrijft een ander juist weer.
Jongere Friezen
Ook meermaals genoemd: ‘Hun eigen belangen wegen het zwaarst’, ‘Ze zijn meer met zichzelf bezig’ en ‘Te veel de waan van de dag’. Ook de ‘onbeschofte’ manier waarop Haagse politici met elkaar omgaan, knaagt aan het vertrouwen. Er heerst verder twijfel of ze wel kennis van zaken hebben, omdat ze niet gezien worden als ‘praktijkmensen’.
Opvallend: Friezen tussen de 30 en de 50 jaar hebben minder vaak weinig of geen vertrouwen in politiek Den Haag (42 procent) dan oudere generaties (65 tot 70 procent). En van de jongere Friezen heeft 20 procent vertrouwen in het landsbestuur, terwijl dit bij oudere generaties 5 tot 10 procent is. De groep ‘neutraal’ is 33 procent bij mensen jonger dan 50, bij oudere generaties zo’n 25 procent.
Representatief
In het onderzoek van de Leeuwarder Courant , Dagblad van het Noorden en Enigma Research zijn de antwoorden van in totaal 1700 mensen verwerkt, onder wie 669 Friezen. Het gaat om de resultaten van 30-plussers, omdat het aantal deelnemers onder de 30 jaar te klein was. Volgens onderzoeker Robert Oosterbaan wijkt de totale steekproef maximaal 2,4 procent af van de werkelijke situatie. Voor Friesland is dit maximaal 3,8 procent, wat nog steeds geldt als representatief.
In de drie noordelijke provincies blijken Drenten het meeste vertrouwen te hebben in de medemens in het algemeen (78 procent) en Friezen het meeste in hun naaste buren (86 procent). Groningers hebben, vermoedelijk vanwege de gaswinningsproblematiek, veruit het minste vertrouwen in Den Haag: slechts 8 procent vertrouwt het landsbestuur, 69 procent heeft weinig tot geen vertrouwen.
Bron: Leeuwarder Courant
Gepubliceerd: 21-12-2024